Yeni Madeni Para Derecelendirme Sistemi
2012 yılından beri müzayede yapmaktayız. Müzayedecinin 2 ana işlevi vardır. Birincisi satıcı ile alıcı arasında köprü işlevi görmek daha da önemlisi müzayedeye konan ürünlere not vermek, derecelendirmek, kondisyonunu belirlemektir.
Her hangi bir müzayede ürününü derecelendirmek sübjektiflikten uzak fazlasıyla objektif bir bakış açısı gerektirir. Müzayedecinin geçmiş bilgileri bir numaralı kaynaktır.
Biz de müzayedelerimiz hazırlarken önceleri sadece ÇİL, ÇA vs… gibi notları kullanırken zaman içinde bunlar yetmeyince ÇİL+, ÇÇT(-) gibi ara notlar yaratmak zorunda kaldık. Şimdilerde bu ara notlar da yetmemeye başladı. İnternetin yaygınlaşması, yurtdışı müzayede ve alış veriş sitelerine ulaşmanın da verdiği kolaylıkla değişik ülkelerin değişik not sistemlerine de gözümüz alışmaya başladı.
Bu sistemlerden en yaygını 1949 yılında Dr. William Sheldon tarafından yaratılan “MS-70 (Mint State-70)” derecelendirme tablosudur. Neden “70” diye sorarsanız, paralara olabildiğince standart, öngörülebilir not sistemi yaratmaya çalışan Dr.Sheldon, incelediği Amerikan yarım cent ve büyük 1 cent’lerin en üst notu olan MS-70 ile en alt notu olan Poor-1 (zayıf veya haliyle diye çevirebiliriz) arasında fiyat farkının 70 kat olduğunu görmüş ve bu yüzden sistemi 70 üzerinden yaratmış. İlerleyen zaman içinde diğer paralarda böyle fiyat farkı olmadığı anlaşılmış ancak sistem yaygınlaştığından ve genel kabul gördüğünden 70 puanlık sistem değiştirilmeden günümüze kadar gelmiştir.
Uzun süredir Osmanlı ve Cumhuriyet madeni paralarında da buna benzer bir derecelendirme yapmak için çalışmaktaydık . Amacımız yıllardır kullandığımız ÇİL, Çilaltı , Çok Çok Temiz vs… sistemini MS sistemi ile paralel bir hâle getirmek.
Çok önemli bir noktanın altını özellikle çizmek istiyoruz. Bu sistem tamamen Osmanlı Mezat’ın (Kaan Uslu’nun) kişisel çalışması sonucu oluşturulmuştur. Yani taşa kazınmış değildir, zaman içince ufak tefek ayarlamalar, değişiklikler yapılması kaçınılmazdır. Amacımız %100 mükemmel bir tablo yaratmak değil, sistemi başlatıp, sizlerden gelecek görüş ve tepkilere göre şekillendirmektir. Son bir not, yüksek, kabarık kesimleri mat, zeminin parlak olarak basılmış paralarda göreceğiz “Proof” bir not değil para darp edilme tekniğidir. Proof para illâ MS-70 olacak diye bir şart yoktur.
|
Amerikan MS Sistemi |
Açıklama |
Bizim kullanacağımız yeni sistem |
|
(MS-70) Mint State Perfect |
Tedavüle verilmemiş, mükemmel orijinal parlaklık. Çok net ve keskin darp kalitesi. 8x büyüteç altında bile görülemeyen pul, darp veya temas izleri. |
ÇİL-70 |
|
(MS-69) Mint State Almost Perfect |
Tedavüle verilmemiş, mükemmel parlaklık. Çok net ve keskin darp kalitesi. Sadece x8 büyüteç altında görülebilen pul, darp veya temas izleri. |
ÇİL-69 |
|
(MS-68) Mint State Premium Quality |
Tedavüle verilmemiş, yüksek parlaklık, çıplak gözle görülemeyen temas izleri. Darp kalitesi keskin. |
ÇİL-68 |
|
(MS-65) Mint State Choice |
Tedavüle verilmemiş, çok az torbalamada oluşan izler (bag marks) mevcut. Ortanın üstü darp kalitesi, yüksek derecede parlaklık (luster) . |
ÇİL-65 |
|
(MS-63) Mint State Acceptable |
Tedavüle verilmemiş, torbalamada oluşan izler (bag marks) mevcut. Parlaklığından çok az kaybetmiş. Darp kalitesi zayıf ile orta arasında |
ÇİL-63 |
|
(MS-60) Mint State Basal |
Tedavüle verilmemiş, en yüksek noktasında aşınma olmayan, parlaklığı (luster) olan ancak göze hoş gelmeyen para. Saç teli inceliğinde çizgiler ve torbalamada oluşan izler (bag marks) mevcut. |
ÇİL-60 |
|
AU-58) Very Choice About Uncirculated |
Tedavüle verilmemiş, paranın en yüksek noktasında çok az aşınma, paranın parlaklığı (luster) mevcut. |
ÇA-58 (Çilaltı-58) |
|
AU-55 (Good About Uncirculated) |
Yazılar keskin, en yüksek noktasında az aşınma, parlaklığın en az yarısı mevcut |
ÇA-55 (Çilaltı-55) |
|
(AU-50) About Uncirculated |
Yazılar keskin, en yüksek noktasında aşınma, bir miktar parlaklık mevcut. |
ÇA-50 (Çilaltı-50) |
XF-45 (Choice Extremely Fine) |
Yazılar ve şekiller net ve okunaklı. Göze hoş gelen genel görünüm. |
ÇÇT-45 (Çok Çok Temiz-45) |
XF-40 (Extremely Fine) |
Yazılar ve şekiller net ve okunaklı. En yüksek noktada hafif ancak belirgin aşınma. |
ÇÇT-40 (Çok Çok Temiz-40) |
VF-30 (Good Very Fine) |
Yazılar ve şekiller net, en yüksek noktası bariz aşınmış. |
ÇT-30 (Çok Temiz-30) |
VF-20 (Very Fine) |
Yazılar okunabilir, paranın kenarı temiz, en yüksek noktada orta derecede aşınma. |
ÇT-20 (Çok Temiz-20) |
F-12 (Fine) |
Paranın kenarı tam ve belirgin, detayların bir kısmı görülebiliyor, paranın tamamı dengeli olarak aşınmış. |
T-12 (Temiz-12) |
VG-8 (Very Good) |
Paranın kenarı tam, yazıların çoğu okunabiliyor fakat paranın geneli belirgin şekilde aşınmış |
T-8 (Temiz-8) |
G-6 (Good-plus) |
Paranın kenarı tam, para çok aşınmış ancak ana unsurlar belirgin, para kolaylıkla teşhis edilebiliyor. |
T-6 (Temiz-6) |
G-4 (Good) |
Ana unsurlar görülebiliyor ancak para aşırı derecede aşınmış. |
T-4 (Temiz-4) |
AG-3 (About Good) |
Tarih ve tip ayırt edilebiliyor, yazıların bir kısmı okunabiliyor. |
T-3 (Temiz-3) |
FR-2 (Fair) |
Tarih ve tip zorlukla ayırt edilebiliyor, aşırı derecede aşınmış ancak ana hatlardan para ne olduğu tespit edilebiliyor. |
H-2 (Haliyle-2) |
P-1 (Poor) |
Bazen sadece uzmanların tespit edebileceği derecede çok aşınmış para. |
H-1 (Haliyle-1) |
